سفارش تبلیغ
صبا ویژن

91/3/17
11:27 صبح

ترنم قرآن در شعر حکیم تلیم خان

بدست علی عابد در دسته

 جایگاه ایمان:

خداوند متعال در قرآن وقتی نعمات را معرفی می کند به نعمت های مادی که می­رسد می فرماید: کُلُوا وَارْعَوْا أَنْعامَکُمْ إِنَّ فِی ذلِکَ لآَیاتٍ لأُِولِی النُّهى[1]. ‌خودتان و چارپایان با هم بخورید؛ که در این برای خردمندان وزیرکان نشانه‌های است[2]. یعنی با این نوع بیان حد و اندازه‌ی نعمت های مادی را بیان می کند. اما وقتی نعمت هدایت و تربیت انسان بواسطه‌­ی نبوت و امامت را بیان می کند؛ می‌فرماید: لَقَدْ مَنَّ اللّهُ عَلَى الْمُؤمِنِینَ إِذْ بَعَثَ فِیهِمْ رَسُولاً مِّنْ أَنفُسِهِمْ یتلو عَلَیْهِمْ آیَاتِهِ وَیُزَکِّیهِمْ وَیُعَلِّمُهُمُ الْکِتَابَ وَالْحِکْمَةَ وَإِن کَانُواْ مِن قَبْلُ لَفِی ضَلالٍ مُّبِینٍ[3]. به یقین خدا بر مؤمنان منت نهاد [که] پیامبرى از خودشان در میان آنان برانگیخت تا آیات خود را بر ایشان بخواند و پاکشان گرداند و کتاب و حکمت به آنان بیاموزد، قطعا پیش از آن در گمراهى آشکارى بودند.منت، همین نعمت بزرگ هدایت وآموختن سعادت از کتاب است. همین منت است که انسان توان شکر گزاری آن را ندارد. نقش امام (ع) تحقق همین منت است. چرا که تمامی آرمان های انبیا و اولیای با وجود‌ آنها محقق می‌شوند. پس امامت امامان معصوم (ع) بزرگترین نعمت الهی است. اقتضای برهان عقلی و نقلی چنین نعمتی سپاسگزاری مداوم را می طلبد. همین شاکر بودن و ایمان به آنها جهان بینی و درک عمیق از هستی را برای بشر فراهم می‌کند. اگر این فهم عمیق و ژرف ، تداوم داشته باشد. انسان از دام شیطان رها می شود. وبا تراکم گناه به یاس، ناامیدی وافسردگی دچار نمی‌شود. تیلیم خان در این باره در جای جای اثر خود به این موضوع اشاره دارد. به عنوان نمونه، در همین وجودنامه می‌سراید: سکگیزده باشلادوم حق قرآن من. دوققوزومدا یول ارکانه یتشدیم، اون ایکیده اون ایکینی چا غیوردیم. علی اوْل شاه مردانه یتشدیم. در ابیات دیگر شکرگذاری این نعمت بزرگ را در اعتقاد راسخ و پایبندی به دین ومذهب معرفی می‌کند، شوکر سوبحان ایتدیم نمازوم قیلدیم،  مذهب ودین، روکن، ایمانه یتشدیم. یا در منظومه‌ی دیگری کاملا جایگاه محبت و ایمان را با نعمت‌های دیگر جدا می‌کند وبه رتبه وبرجستگی آن اذعان دارد: محبت اولمایان یئرده     باغ و گولشنی نئیلیرسن؟     بیرباهارکی خزان اولسون     باغ وبوستانی نئیلیرسن     تیلیم دئیربوزمانا      دونیا قالماز سولئیمانا    قازاندیغین وئر ایمانا     ایمانسیز جانی نئیلیر سن[4]؟. اگر تیلیم هیچ شعری غیر از این ابیات هم نداشت،  همین ابیات فرهیختگی اورا به جهان عیان می‌کرد . محتوای غنی همین چند بیت او را از محدود شدن در پشت کلمات ترکی عامیانه به بیرون می‌کشید تا در آسمان ادب ایران زمین همواره بدرخشد. 



[1] -طه، آیه، 54.

[2] -تفسیر خواجه عبدالله انصاری جلد دوم ،ص42

[3] -آل عمران 164.

[4] - دیوان تیلیم، ص199.


91/3/17
11:26 صبح

ترنم قرآن در اشعار حکیم تلیم خان

بدست علی عابد در دسته

  مفاهیم اخلاق

 اخلاق اسلامی و انسانی را با نگرش دینی و با جهان بین اسلامی از آیات قرآن کریم اخذ می‌کند. با ذهنی فعال و هوشی سرشار ونبوغی اعجاب انگیز این مفاهیم بلند را بومی می‌کند؛ و با کلمات ترکی و به زبان عامیانه در بین ملت خود تبلیغ وترویج ‌کند. امروزه این بومی سازی جزء سخت ترین مرحله از انتقال پیام ،فرهنگ وعلوم است. در حالی که این مرحله از انتقال پیام جولانگاه و بسترهنر نمایی حکیم تیلیم خان بزرگ است. (تیلم عشیقن سمندینی،یئنگی سالیبدور جولانه.) با استادی تمام به وظیفه‌ی معلمی ومبلغی خود عمل می‌کند.  در مذمت دنیا، تکبر وغرور بی‌جا قرآن کریم می‌فرماید: الدُّنْیا إِلاَّ مَتاعُ الْغُرُورِ[1] . قُلْ مَتاعُ الدُّنْیا قَلِیلٌ وَالآخِرَةُ خَیْرٌ لِمَنِ اتَّقى وَلا تُظْلَمُونَ فَتِیلاً[2] . تیلیم  همین مطلب  را بسیار ساده و به زبان بومی شده در جای جای سروده‌های خود چنین آورده است. کبر غرور ائتمه ای بنی آدم ، توسنی شجر دیر لیباسیی کرباس... دفن ادیب اوستویه تورپاق توکللر، قبری اوسته بیر داش نیشان تیکرل[3]ر. با یاد آوری مرگ وسوار شدن بر توسن چوبی تابوت آن هم نه با لباس سوار کاری، بلکه با پارچه‌ای کرباس که حکایت از کفن ودفن وتنهایی دارد؛ متذکر می‌شود که جهان وحیات انسان در این دنیا ارزش گناه وغرور ندارد. با این اسب جایی را نمی‌شود فتح کرد. یا در جای دیگری می‌گوید: آدام اوغلو هوالانما هاوایا،   پیلله پیلله ائننددی تماشا... شجر آتا مننده‌دی تماشا... مست اولوبان آچما پرو بالیوی، پرو بالین سنندده تماشا[4].   

با بیان چنین ابیاتی مستمعین وخوانندگان اشعار خود  را متوجه ومتذکر می‌کند تا در مقابل خداوند خاشع وخاضع باشند؛ وسر تسلیم فرودآورند. باخلق تواضع در بین بندگان خدا آنها را به رعایت ادب اسلامی ترغیب می‌کند. قرآن کریم در معرفی  بندگان متواضع وفروتن می‌فرمایید:  بندگان واقعى خداى رحمان کسانى‌ اند که روى زمین با خشوع گام برمى دارند، در معاشرت با مردم فروتنى مى کنند و در برابر خدا خاضعندو هنگامى که نادانان با سخنى جاهلانه آنان را خطاب مى کنند، در پاسخ ، سخنى مسالمت آمیز بر زبان مى آورند؛و{می‌گذرند}. در این راستا تیلیم  ابیاتی دارد که کاملا تحت تأثیر  آیه‌ی شریفه‌ی:  وَعِبادُ الرَّحْمنِ الَّذِینَ یَمْشُونَ عَلَى الأرْضِ هَوْناً وَإِذا خاطَبَهُمُ الْجاهِلُونَ قالُوا سَلاماً[5] است. بد اصیله سلام وئره‌ی ساویشای، . اصیلینن بشجه کلمه دانیشای[6]. با ترجمه‌ی آزاد از این آیه  بار دیگر به هنر نمایی برمی‌خیزد، تا به قول خودش از او برای آیندگان نشانه بماند.

 در رابطه با رفتار انسان در بین دوست ودشمن سروده‌های زیادی دارد. تقریبا همه‌ی آنها  برگرفته از آیات الهی و روایات است. به تحقیق می‌توان گفت در این حوزه دست پری دارد. در تک تک منظومه‌ها، میان ابیات به شیوه‌ای ماهرانه با زبانی عاری از تکلّف، آیات الهی را می‌گنجاند. در صفحه‌ی 123 دیوان، ترجمانی از آیه شریفه‌ی أَشِدَّاءُ عَلَى الْکُفَّارِ رُحَماءُ بَیْنَهُمْ[7] را به عالی ترین روش بیان می‌کند؛ ادارکینی باش پیلله‌یه مندرسن،      خردمندی معرفت دن دیندرسن،    دوستا نرم اول دوشمن لری سندر سن،       دئسینلر نهگ دیر بو ماهی دئییل. همین مضون را در دیوان  شمس الدین محمد(حافظ) هم داریم؛ آسایش دو گیتی تفسیر این دو حرف است،     بادوستان مروت با دشمنان مدارا[8] . البته از فضای این ابیات عارف بزرگ جهان اسلام نمی توان به معنای دقیق آیه رسید. گویی شاعر ملاحظات ومنافعی در دست دشمن دارد. به هیچ وجه لحن محکم آیه در مقابل دشمن را به تصویر نمی‌کشد. تاثیر قرآن برشعر او را می‌شود فهمید، اما در انتقال پیام حکایت از پیام خود حافظ دارد تا قرآن کریم.  در حالی که حکیم تیلیم بزرگ هم حالت دستوری آیه و نهیبی که درآیه هست را به زیبایی بیان می‌کند. دوستا نرم اول دوشمن لری سندر سن[9]. با دوست  نرم باش ودشمنان را بشکن. قطعا تجلی آیات در ذهن وحیات شاعر او را به این مرحله از فهم آیات رسانیده است که مفاهیم کلام خدا را به این آسانی ترسیم می‌کند.


[1] -


91/3/17
11:25 صبح

ترنم قرآن در اشعار حکیم تلیم خان

بدست علی عابد در دسته

ویژگی ادبی:

از ویژگی ادبی و برجسته‌ی قرآن‌کریم توانایی به تصویر کشیدن امور انتزاعی است. آیه‌ی 35سوره‌ی نور نمونه ای عالی در این رابطه است. می گوید: اللهُ نُورُ السَّماواتِ وَالأرْضِ مَثَلُ نُورِهِ... آن گاه با زبان تشبیه به ذکر جزئیات نور می پردازد. نمونه‌های دیگری هم هست که جزئیات ساعت فاجعه آمیز آخرت را ارائه می کنند. استفاده مکرر از تشبیه، استعاره و تمثیل در قرآن شاهدی بر تمایل قرآن به خلق تصویری زنده و روشن است. این نوع تصویر سازی را حکیم تیلیم خان از قرآن کریم الهام گرفته است. در آثار وی به وفور این نوع تصویر سازی را می‌توان یافت. معمولادر قرآن کریم این تشبیهات، بر گرفته از زندگی روزمره‌ی اعراب و محیطی است که با آن مأنوس هستند. اما سیاق عباراتی که تشبیهات در آن به کار گرفته می شوند، کارکرد آنها را دگرگون می‌سازد. بیشتر میل به تأثیر گذاری ملموس و شدید پیدا می‌کند. برای اعرابی که کنده شدن درختان را دیده‌‌‌اند تصویر مردم طغیانگر عاد را بیان می‌کند: کَأَنَّهُمْ أَعْجازُ نَخْلٍ خاوِیَةٍ[1]. تا با این توصیف آنها را تحت تأثیر قرار دهد، یا وقتی می‌خواهد صحنه‌ی قیامت را ملموس وقابل درک تصویرسازی کند ‌می‌فرماید: خُشَّعاً أَبْصارُهُمْ یَخْرُجُونَ مِنَ الأجْداثِ کَأَنَّهُمْ جَرادٌ مُنْتَشِرٌ[2] . هنگامی که انسان ها سراز قبر بر می دارند در آشفتگی و سردرگمی «گویی ملخ هایی پراکنده اند. حکیم تیلیم خان در خلقت نامه برای تصویر سازی از روز محشردقیقا ازهمین شیوه استفاده ‌کرده است. چوخ مددّتدن فرمان الور،  اسرافیله سورون چالور.     جمله انسان جانا گلیر،     اوز قویالار عجولانه.  قاریشیرلارکی بیر یره،  یئتشیرلر بیر حجره.     اوصافیندان عقل خیره،  اولار، گلمز هیچ بیانه[3].  همچنین بر  کسانی‌که به غیر خدا تکیه می‌کنند وولایت غیر خدا را می‌پذیرند. یا دست نیاز به سوی غیر خدا دراز می‌کنند، یاد‌آوری می‌کند،  جهان از آن خداست.  به امر او شکل گرفته وبا دستور او به طورآنی ونه تدریجی فانی می‌شود.  کن دئدی یارادی جهان،    فیکون دئسه فانی دیر[4].  بَدِیعُ السَّماواتِ وَالأرْضِ وَإِذا قَضى أَمْراً فَإِنَّما یَقُولُ لَهُ کُنْ فَیَکُونُ[5].   آلدانما سن هر شیرینه،  قونما گینان مثل مگس.  عنکبوت تک پستو نشین، زنبور اولوب شان ایسته مه[6].  و در پایان شعر خود همه را دعودت می‌کند که حکمت را از خدا بیاموزند. تیلیم حیکمت اونونکو دور، غئیردن درمان ایستمه.  لازم به ذکر است که در این منظومه‌ی به این زیبایی هرگز دعوت به خود نمی‌کند.



[1] -سوره حاقه، آیه 7.

[2] -سوره‌ی قمر آیه 7.

[3] -دیوان تیلیم، ص 280

[4] -همان ،ص263

[5] - بقره ، آیه  117.

[6] -دیوان تیلیم ، ص 293.


91/3/17
11:24 صبح

ترنم قرآن در اشعار حکیم تلیم خان

بدست علی عابد در دسته

استعارات:                                          

شکی نیست که استعارات قرآن کریم مانند تشبیهات آن از تصویرپردازی‌ها، معانی جدیدی می‌یابد. درسوره‌ مبارکه‌ی بقره، زن و شوهر پوشش ولباس یکدیگر نامیده می شوند. هُنَّ لِباسٌ لَکُمْ وَأَنْتُمْ لِباسٌ لَهُنَّ[1]... این تعبیر تلویحاً اشاره به سنت پیامبر(ص)و امر ازدواج دارد؛ و ازدواج باعث حفظ پاکدامنی است. ازاین تلویحات در آثار تیلیم هم هست. که شاعر درمنظومه‌های خود به دقت استفاده می‌کند: گویول بیر یار سوکی اصلمند السون، حیاسیز اولماسین حیالی گرگ[2].... نظرین سالمایا هریانادوغرو، اوز یار ینان مئیل وخیالی گرک.... مجلسینده هر تاریخ دن اوخونا، فانوس اخفا شمع خیالی گرک[3]. و از سوی دیگر به همسران یادآور می شود که به یکدیگر وفادار باقی بمانند. در راستای وفا داری به همسر ابیات کم نظیری دارد. شاید گزاف نباشد که بگوییم این ابیات بی‌نظیرند.  عاشیق اولان معشوقوینا جان وئریر، .... باخ پروانه بیر ذوق ایچون جان وئریر..   عاشیق اولان معشوقینه  ارک ائیلر... محبت گرم ، عهد وپیمان برک ائیلر[4] . باز از فحوای آیه می‌شود فهمید که زن وشوهر باید عیوب همدیگر را بپوشانند در سرما وگرمای زندگی یا به عبارت دیگر در فراز وفرود زندگی مشترک یار وغم‌خوار هم باشند. تاحیات مشترک دارند زینت و وقار هم محسوب شوند. وآب حیات زندگی را از کنار هم بودن بنوشند  در این راستا تلیم اشعاری دارد که بیانگر فهم عمیق او از قرآن کریم است. ای قمر غبغب لیم، گونش جبین لیم، گوزون خومارلیغی مئیخانه دندیر. مودام منیم مست وشئیدا اولدغوم، شیرین لبلرین تک پئیمانه دندیر... بانیی حیاتم من سنی ساننام...منه بو نصیحت پروانه دیدیر[5]...  اگر این ابیات در شعر سعدی یا حافظ(ره) بودند؛  قطعا به عنوان بهترین شعر عرفانی به جهان معرفی ‌می‌شد وبرای شرح آنها چند کتاب ‌می‌نوشتند. اما این ابیات بلند تیلیم آن چنان مهجور مانده‌اند وبه دست نالایقان افتاده‌ا‌ند که معنای دیگری از آن ترویج می‌شود.

قرآن کریم درباره رابطه محرم ونامحرم می‌فرماید:  .قُلْ لِلْمُؤْمِنِینَ یَغُضُّوا مِنْ أَبْصارِهِمْ وَیَحْفَظُوا فُرُوجَهُمْ .... لِلْمُؤْمِناتِ یَغْضُضْنَ مِنْ أَبْصارِهِنَّ[6]. اى پیامبر ، به مردان مؤمن بگو چشمان خود را از شرمگاه هاى دیگران فرو بندند و شرمگاه هاى خود را نیز از دید دیگران بپوشانند ، که اگر فرمانشان دهى چنین کنند . این شیوه براى آنان پاکیزه تر و بالنده تر است . قطعاً خدا به آنچه مى کنند آگاه است.  دراین قسمت از آیه ما دنبال تشبیه نیستیم اما حیف است آیات قرآن کریم که در ابیات زیبای تیلیم تجلی می‌کند را نبینیم.  دربعضی ابیات با مضمون آیه دستور اخلاقی برای مردها یا جوانان(ایگیت)  بیان می‌کند. هریانا گئدری اؤوزگه- اؤزونن،  هیچ کمسی باخما یامان گوزونن، قوووم قوووم  اولماز قورو سوزونن[7]. اما درابیاتی دیگر  تیلیم خان تشبیه را به اوج می‌رساند و به بهترین شکل ارائه می‌کند. اوچو گرک اودا لیجا گئیتمه سین، هر شیکارا گولله سینی آتماسین[8] ... نظرین سالماهر یانا دوغرو  اوز یارینان  مئیل و خیال گرک[9].   وَیَحْفَظْنَ فُرُوجَهُنَّ اوچمایا هر طرف هر یانا دغرو،  مئهربان مرغ اولا صیادی دوغرو[10].      وَلا یَضْرِبْنَ بِأَرْجُلِهِنَّ لِیُعْلَمَ ما یُخْفِینَ مِنْ زِینَتِهِنَّ   های های ایلر گلیب گئدن دنگ اولور اوزاوزونه چوخ اوقاتی تنگ اولور....بینو قیسا قارچیقلاری بوش اولا[11].  وَتُوبُوا إِلَى اللهِ جَمِیعاً أَیُّهَا الْمُؤْمِنُونَ لَعَلَّکُمْ تُفْلِحُونَ... و شرمگاه هاى خود را نیز از دید دیگران بپوشانند امید است که رستگار شوند. 



1]  -


91/3/17
11:23 صبح

ترنم قرآن در اشعار حکیم تلیم خان

بدست علی عابد در دسته

تکرار:

 قرآن علی الظاهر هم در محتوا و مضامین و هم در شکل بیان دارای تکرار است[1]. اندیشوران مسلمانی که به این پدیده پرداخته اند، نتیجه گرفته‌اند که تکرار در قرآن چه در صورت و چه در محتوا، معمولاً بسیار مهم و هدفمند است. در مرحله ابتدایی تکرار برای تأکید بر یک موضوع و نشان دادن نهایت یک معنا به کار می رود، مانند آیات 42 -45 سوره‌ی مبارکه مریم (س). حضرت ابراهیم (ع) به هنگام در خواست از پدرش[2] برای ترک پرستش بت ها چهار بار تعبیر (ای پدر) به کار می برد. این تکرار نشان دهنده‌ی علاقه و عشق عمیق او به رستگاری پدرش است. از این قبیل تکرار در دیوان حکیم تیلیم خان به وفور دیده می‌شود. به ویژه در موضوع شفاعت وقسم النار والجنه بودن حضرت علی‌ (ع). برای نمونه در خلقت نامه چنین می‌سُراید: یتشدی شفیع عصیان، اوجای تنگ وتارانه... غملی گونم اولدی شاداب ،یئتشدیم شاه مردانه... شاه مردان ائیدی ایمداد، او بلادان اولدوم آزاد...ناگه کی شفیع عوصیان، علی شاه وملک دربان... تمامی این ها نشان از تأثیر ساختاری قرآن کریم بر منظومه‌ی وی دارد. این تاثیر در جای به اوج می‌رسد که نمایانگر تسلط علمی تیلیم خان بر ادبیات است..



[1] - سیوطی، اتقان، تکریر، ص 612 - 614.

 

[2] - بنا بر اعتقاد شیعه، پدران پیامبران جملگی یگانه پرست بودند .آذر عموی حضرت ابراهیم بت تراش می‌باشد. برای مطالعه بیشتر به تفسیر سوره‌ی مریم در المیزان مراجعه شود


91/3/17
11:19 صبح

حکومت از نگاه حکیم تلیم خان

بدست علی عابد در دسته

مشروعیت حکومت از نگاه تیلیم.

  کنایه وتعریض دو نوع از انواع بلاغت و اسالیب فصاحتند. و بنا به گفته‌ی عالمان علم بیان کنایه از تصریح بلیغ تر است سیوطی می‌نویسد: برای کنایه اسباب وانگیزه‌های بیان شده است. یکی ازآن آگاهی دادن از عظمت وبزرگی است (نالتنبیه علی عظم القدره[1]). مانند هُوَ الَّذِی خَلَقَکُمْ مِنْ نَفْسٍ واحِدَةٍ[2] . در این آیه نفس واحده را به کنایه از آدم آورده است. علت تصریح نکردن به آدم  این است که می‌خواهد قدرت وعظمت خداوند را توجه دهد که، این همه انسانها را از یک تن آفریده است. این جا دیگر پای تکرار در میان نیست. شاید تکرار به بعضی مفاهیم لطمه می‌زند. یا دست مفسران را برای تأویل وتفسیر به نفع خود باز می‌گذارد و باعث بی ارزش ولوس شدن مطلب می‌گردد . خداوند در قرآن کریم موضوع اطاعت از خدا و رسول و الولامر را تکرار نمی‌کند. البته با کنایه هم  مطرح نکرده است.  فقط به این شکل یک مورد در سوره‌ی مبارکه‌ی نساه آن را بیان کرده است. می‌فرمایید:أَطِیعُوا اللهَ وَأَطِیعُوا الرَّسُولَ وَأُولِی الأَمْرِ مِنْکُمْ فَإِنْ تَنازَعْتُمْ فِی شَیْءٍ فَرُدُّوهُ إِلَى اللهِ وَالرَّسُولِ إِنْ کُنْتُمْ تُؤْمِنُونَ بِاللهِ وَالْیَوْمِ الآخِرِ ذلِکَ خَیْرٌ وَأَحْسَنُ تَأْوِیلاً[3] . اى کسانى که ایمان آورده اید،  ازخدا ، پیامبر و کسانى که امر شما را در اختیار دارند و از خودتان هستند اطاعت کنید. پس اگر به خدا و روز قیامت ایمان دارید، چنانچه در امرى از امور دین اختلاف کردید ، آن را به خدا و پیامبر ارجاع دهید. این کار براى شما بهتر و فرجامش نیکوتر است. تیلیم در منظومه‌ی شاه جیقه سی[4] از کنایه برای نشان دادن عظمت موضوع استفاده کرده است. بسیار محققانه،  عالمانه ومدبرانه مفهوم اصلی آیه را چنین بیان می‌کند: هر کرسی نشین لر شاهنشاه اولماز، شاه جیقّه سنی جبرئیلدن پر گرک. هر کسی بر کرسی حکومت بنشیند. نمی تواند شاه شاهان شود، چرا که برای جقه یا مشروعیت ومقبولیت از جبرائیل باید نشانی داشته باشد. از نگاه تیلیم خان تنها کسانی می‌توانند بر مردم ولایت داشته باشند که از طرف جبرائیل امین نشانی دارند. عالی ترین مفاهیم قرآنی را به بهترین شکل ممکن و اعجاب انگیز، با کمترین کلمات عرضه کرده است.  نه تنها برای حکومت شاه از جبرائیل نشانه می‌خواهد. بلکه حکومت حاکمان و شجاعت وتدبیر آنها را در راستای حکومت حضرت علی(ع) می‌خواهد. مئیدان گونو، مرد منم دئیلر، شیکارین دا بیر عَمرو- عنتر گرک.  در عرصه‌ی جهاد و حکومت مردان زیادی منم منم می‌کنند.  از نگاه حکیم تیلیم خان منم منم کردن مشکلی را حل نمی‌کند. بلکه در عرصیه پیکار، شکاری همچون عمروابن عبدود، باید در دستان او بسان (عنتر) میمونی برای بازی باشد. در پایان منظومه‌ی شاه جقیّه سی آورده است تیلیم شاگیرد لیکدن وور ماگینان دم، کلب اولوب قاپیدان گوتورمه قدم. چوخلاری لاف ائدر که من اوستادام، اوستاد علی کیمی شیر نر گرک[5].

منظومه‌ها‌ی تیلیم خان حکایت غریبی دارند.این عارف کنار نشین  ضمن آشنایی با ادبیات عربی  قطعا با علوم اسلامی و قرآن کریم مأنوس بوده است. وی تحت تاثیر شاعرانی مانند شیخ محمدفضولی، ملاپناه واقف و مختوم قلی فراغی هم بوده است. اگر مستقیم هم مکتب نجف را ندیده باشد. قطعا بی ارتباط هم نبوده است. در بعضی اثرهایش رد کتاب‌های عین الیقین، حق الیقین، حلیة المتقین، تحفتة المجالس به عیان دیده ‌می شود. هرچند که با  ادبیات شفاهی وفولکلورغنی ترکها هم آشناست. به هر روی دشت بایات بعد از بابا بیات ، بابای دیگری را از مرغئی به پرواز درآورده است. وی از دوستان ومحبّان حضرت امیرالمومنین علی(ع)  است. از همین روی سروده های او شهرت قومی و منطقه‌ای را شکسته  و بین المللی شده است. آوازه‌ی شهرت این شاعرمدیحه‌گو سال‌هاست که در حافظه‌ی تاریخ به یادگار مانده‌است. البته ماندگاری وی بیشتر به قصائدی مربوط می‌شود که در مدح اهل بیت پیامبر(ص)سروده است.



- [1]  الاتقان فی علوم القرآن ،279 ص

[2] - اعراف، 189.

[3] - نساه ، آیه ،59.

[4] - دیوان تیلیم،ص 45

[5] -دیوان تیلیم،ص 45


86/6/31
6:7 عصر

من

بدست علی عابد در دسته

من دارم میام

<      1   2   3   4   5