اغوزخان.oghoz khan

حوْکم اوْلدو قلم بسم الله یازا

ترنم قرآن در آیینه اشعار تیلیم خان

قم، پژوهشگاه علوم وفرهنگ اسلامی. مرکز فرهنگ ومعارف قرآن،

گروه تفسیر ترتیبی وترجمه قرآن کریم.

علی عابد

تلفن: 09379150085

چکید:

     زبان اقوام ترک در مناطق مرکزی ایران بر اثر، نفوذ اصطلاحات اسلامی، عرفانی و مفاهیم و الفاظ قرآنی به قدری غنی شده است. که خود صاحب ادبیات است. اثر بدیع حکیم تیلیم خان بیان‌گر این حقیقت روشن است. این مقاله، به بررسی تاثیر  مفاهیم قرآن کریم بر منظومه­‌های حکیم تیلیم خان می­پردازد؛ ونگاهی به جایگاه اوزان ، معنای لغوی تیلیم ،جایگاه او دربین اقوام ترک دارد. تجلی قرآن کریم در اشعار تیلیم را از زوایای معارف، مفاهیم ، ادب وتطبیق آن با آیات قرآن کریم بررسی می‌کند. در پایان هم به مشروعیت ومقبولیت حاکمان در نگاه تیلیم، نظری دارد.

کلید واژه­ها: قرآن کریم، آیات،تیلیم خان، ابیات.

مقدمه:

    وقتی سخن از حکیم وبزرگ ادبیات پیش می­آید، تقریبا بیشتر ذهن ها به سوی ادب پارسی یا عربی مایل می شود؛ ومیل شنیدن زوایای جدیدکشف شده در شعر مولوی، عطار، حافظ و ... را دارد. اما این‌جا سخن از بزرگ مردی است، که تمام بزرگی وعظمت خود را مدیون قرآن کریم و اهل بیت حضرت رسول اکرم (ص) است. مردی از تبار نوح نبی(ع)، از فرزندان اغوزخان. مردی که درتبارشان به گواه تاریخ بت وبت پرستی هرگز معنا ندارد. سخن از ابر مردی است که ملیت او و اقوام کهن او در تدینشان است. دین ملیت آنها است وملیت آنها هم دینشان است. یگانه پرستانی که عاشقانه خدارا می­پرستند. سخن از­ قهرمانی است که آوازه­ی جوانمردی او در سینه‌ی اقوام­ ترک است. آن‌هم ترک­های مرکز ایران. مردمانی که حافظه و بداهه‌گوئی حیرت‌انگیزی دارند. و سرآمد بزرگان ایران همیشه ازاین خطه برخاستند. یکی از این بزرگان مردمی ودم خور با جماعت کنار نشین[1]، حکیم تیلیم  خان است.