نگاهی به معنای لغوی تیلیم خان.
به نظر می‌رسد تدوین‌گر محترم دیوان حکیم تیلیم خان، معنای لغوی تیلیم را دور از فرهنگ منطقه ترجمه و معناکرده است. لذا بر خود فرض دیدم در این زمینه نکاتی را یادآوری کنم. وی می‌نویسد: « کلمه‌ی تیلیم در کتاب ارزشمند دیوان الغات التّرک محمود کاشغری آمده از کلمه های اصیل ترکی و به معنی زیاد، تمام، کامل، همیشه، دائم، باپایه و اساس و ابدی می باشد(دیوان الغات التّرک جلد 1 صفحه 514-397) ». این آدرس دقیقا آدرسی است که مرحوم دکتر م.ت ذهتابی وعلی کمالی در کتاب تئلیم خان حیاتی ویاراد یجیلیقی، ص7، نشر اختر،1382؛ به آن اشاره کرده است. بعد از او سید حیدر بیات در یادنامه حکیم تیلیم خان همان مطلب را با ذکر همین منبع وچند منبع دیگر به معنای کوثر رسانیده و این واژه را نیز به آن افزوده است. متأسفانه با مراجعه به تمام منابع ذکر شده هرگز چنین کلمه‌ای با گویش محلی ما یافت نشد. به نظر می‌رسد به خاطر اعتمادی که به دکتر ذهتابی در عرصه‌ی ادبیات ترکی می‌شود. محققان محترم مستقیم به منابع دست اول مراجعه نکردند. در دیوان الغات چنین واژه‌ای با چنین گویش ونگارش و به این معنا وجود ندارد. درکتاب عتبة الحقایق صفحه 33 هم به معنای تیلین یا دیلین (زبان) به کار رفته است. در دیوان الغات الترک با ترجمه دکتر صدیق ص 496 نیز تیل به معنای زبان و خبر چین،جاسوس ترجمه شده است. به نظر می‌رسد به خاطر عدم اطلاع کافی از فرهنگ لغات منطقه ساوه وهمدان، محققان محترم به خطا رفتند. واژه‌ی تیل+یم دقیقا مثل خان +یم =خانیم باجی دوره‌ی قاجار وخانم دردوره‌ی معاصر است. تیلیم در بین مردم بومی روستاهای نوبران هنوز هم در گویش محلی، ما مانند صدها واژه کهن دیگر در معنای اصیل ترکمن خود برای بیان مقاصد استفاده می‌شود. در روستاهای اطراف ساوه ، همدان و تفرش، تیل +یم + خان به معنای سخنگوی خان کار برد دارد. مانند تیلیم باشی اما در مورد شخص (یرلایان تیلیم) به معنای رسانه‌ی حق، تعریف ومعنا می‌شود. درهر صورت از تمام محققان محترم سپاس گذارم که دراین زمینه فعالیت می‌کنند.
