سفارش تبلیغ
صبا ویژن

91/3/17
11:28 صبح

ترنم قرآن در شعر حکیم تلیم خان

بدست علی عابد در دسته

معارف اسلامی در وجود نامه :

وجود نامه به نوعی تفسیر همین‌آیات است. وَلَقَدْ خَلَقْنَا الإِْنْسانَ مِنْ سُلالَةٍ مِنْ طِینٍ، ثُمَّ جَعَلْناهُ نُطْفَةً فِی قَرارٍ مَکِینٍ ،ثُمَّ خَلَقْنَا النُّطْفَةَ عَلَقَةً فَخَلَقْنَا الْعَلَقَةَ مُضْغَةً فَخَلَقْنَا الْمُضْغَةَ عِظاماً فَکَسَوْنَا الْعِظامَ لَحْماً ثُمَّ أَنْشَأْناهُ خَلْقاً آخَرَ فَتَبارَکَ اللهُ أَحْسَنُ الْخالِقِینَ، ثُمَّ إِنَّکُمْ بَعْدَ ذلِکَ لَمَیِّتُونَ ،ثُمَّ إِنَّکُمْ یَوْمَ الْقِیامَةِ تُبْعَثُونَ[1] ،   اعْلَمُوا أَنَّمَا الْحَیاةُ الدُّنْیا لَعِبٌ وَلَهْوٌ وَزِینَةٌ وَتَفاخُرٌ بَیْنَکُمْ وَتَکاثُرٌ فِی الأمْوالِ وَالأوْلادِ کَمَثَلِ غَیْثٍ أَعْجَبَ الْکُفَّارَ نَباتُهُ ثُمَّ یَهِیجُ فَتَراهُ مُصْفَرًّا ثُمَّ یَکُونُ حُطاماً وَفِی الآخِرَةِ عَذابٌ شَدِیدٌ وَمَغْفِرَةٌ مِنَ اللهِ وَرِضْوانٌ وَمَا الْحَیاةُ الدُّنْیا إِلاَّ مَتاعُ الْغُرُورِ[2]. عالم ذراتده مخلوقات اولدم...داخیل ائیله دیلر آتا صولبیونه..... آتا دان گلدیم من آنا بطنینه .........تا قیرخ گون اولنجا بیرجسد الدوم.....ایک یاشیماجان امدیم شیر خام، حاصییل اولدو اوندا منه حال کام ... اون سککیزده هر عشقدن باشقا من، اون دوققوزدا من طوغیانه یتشدیم... قیرخ یاشمدا عقلیم گلدی جمع اولدو ...[3] و... این منظومه سیر کامل زندگی انسان را از آغاز تا فرجام به تصویر کشیده است . از سیر تکاملی انسان در عالم زر شروع کرده تا روزی که از مادر متولد می‌شود؛ و در دنیا همراه خانواده، محله و اقوم خود رشد می‌کند. همه‌ی این مراحل را به شایستگی ترسم کرده است. با تکیه بر آیات الهی وروایات ائمه‌ی معصومین(ع) زندگی در دنیا را به چند بخش تقسم کرده که به بیان آیه ذکر شده نیز زندگی دنیایی همین است. دراین منظومه ودیگر اشعار خود سیر زندگی انسان درآخرت را نیز با نگاه وحی تحلیل و ارائه می‌کند. تا آنجا پیش می‌رود که در بهشت رضوان حوریانی چند را خداوند به عقدش درآورده وبه همراه همسران بهشتی خود میان دیگرنعمات بهشتی سرخوش وبا نشات درحلقه‌ی یاران حضرت علی(ع) ادامه‌ی حیات می‌دهد. شایان ذکر است که این تصویر چون به نگاه وحی آغشته می‌شود، در جای جای این اثر بدیع رجاء و امیدواری به شفاعت معصومین‌(ع) موج موج می‌زند. آن‌چنان رجاء دراین منظومه اوج دارد که هر خواننده وشنونده‌ای را تحت تأثیر قرار می‌دهد. برای اهل ذوق وهنر اوج این منظومه جایی است که شاعرعالمانه وعامدانه متذکر آیه شریفه یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا اتَّقُوا اللهَ وَابْتَغُوا إِلَیْهِ الْوَسِیلَةَ[4] می‌شود. چراکه بحث شفاعت اهل بیت حضرت رسول اکرم(ص) از اعتقادات جدی و از ضروریات مذهب شیعان است. و موضوعیت امامت در زمان اضطرار است. این درتنگنا قرار گرفتن وعاجز ماندن خود از موضوعات جدی کلامی دربحث امامت است. که به شیوه‌ای بسیار عالی طرح می‌کند وبه آن نظر دارد . قالدیم یوزمین زحمتینن، درد ورنج وموحنتینن. وقتی در تنگنا قرار می‌گیرد ونا امید از همه کس وچیز می‌شود وبه اضطرار می‌رسد از زبان فرشتگان خداوند شفیع را طرح می‌کند. شفیع محشری کیمدی؟ وئرجاوابی تعجیلانه...امامانم اثنی عشر، شفیع دیلر هر عصیانه. بنا بر روایت امام صادق (ع) در تفسیر وَابْتَغُوا إِلَیْهِ الْوَسِیلَةَاهل بیت وسیله‌ی تقرب به خداوند وشفاعت کننده‌ی مومنان هستند[5].  

بی شک یکی از زیباترین تفسیر منظوم آیات قرآن را در(وجود نامه) می‌شود یافت. صد حیف که درمیان ما نه فقط حکیم تیلیم خان بلکه اصل ادبیات ترکی مهجور است.



[1] - مومنون، 12-16

[2] -حدید، 20 .

[3] - حکیم تلیم خان دیوانی، ص 253.

[4] -ماءده آیه 35.

[5] - تفسیر المیزان ، ج ،