اغوزخان.oghoz khan

2: انکار اصول دین، یعنى توحید ، نبوت و معاد،

ارکان و پایه‏هاى اساسى دین که بیشتر علماى اسلامى اعم از شیعه و اهل سنت بر آن اتفاق نظر دارند عبارت است از سه اصل توحید، نبوت و معاد[1] که انکار هر یک از این اصول موجب کفر و ارتداد است. محمد بن مسلم گوید: کنت عند أَبی عبدالله علیه السلام، جالساً عن یساره و زرارة عن یمینه فدخل علیه أبوبصیر، فقال: یا أَبا عبدالله، ما تقول فیمن شکّ فی‏اللّه؟ فقال: کافر یا أبا محمد. قال: فشک فی رسول‏الله؟ فقال: کافر. ثم التفت إلى زرارة، فقال: إِنّما یکفر إذا جحد؛[2] در مجلسى من در طرف چپ امام صادق (ع) نشسته بودم و زراره در جانب راست آن حضرت، که ابوبصیر وارد شد و به امام صادق (ع) گفت: درباره کسى که در خدا شک کند چه مى‏گویید؟ امام فرمود: کافر است. سپس گفت: اگر در رسول خدا شک کند چطور؟ امام فرمود: کافر است. سپس امام رو به زراره کرده و فرمود: آن گاه کافر مى‏شود که انکار کند. در این روایات انکار و تکذیب دو اصل از اصول دین (توحید و نبوت) موجب کفر و ارتداد دانسته شده است.

3. انکار ضروریات دین‏.

ضروریات دین امورى است که جزء دین بودن آن براى همگان روشن است و به دلیل و برهان احتیاج ندارد؛ (مانند نماز ، روزه ، حجاب، زکات و...) به استثناى کسانی که تازه مسلمان شده­اند و از احکام و عقاید آن آگاهى ندارند یا کسانى که در شهر و روستایى زندگى مى‏کنندو از بلاد اسلامى فاصله زیادى دارند و رفت و آمدى با علمای اسلام ندارند.[3] مسلمانان وظیفه دارند همان گونه که به اصول دین اعتقاد و ایمان دارند، به ضروریات دین نیز معتقد و ملتزم باشند، چنان که قرآن کریم ایمان به آن چه را که از سوى خداوند نازل شده است به عنوان صفت مؤمن برشمرده و مى‏فرماید: «وَالمُؤْمِنُونَ کُلٌّ آمَنَ بِاللَّهِ وَمَلائِکَتِهِ وَکُتُبِهِ وَرُسُلِهِ لا نُفَرِّقُ بَیْنَ أَحَدٍ مِنْ رُسُلِهِ وَقالُوا سَمِعْنا وَأَطَعْنا»؛[4]و مؤمنان همگى به خداوند و فرشتگان او و کتاب‏هاى آسمانى و فرستادگانش ایمان آورده‏اند و گفتند: میان هیچ یک از فرستادگانش فرق نمى‏گذاریم. شنیدیم و گردن نهادیم.

در جای دیگری مى‏فرماید:«وَمَنْ لَمْ یَحْکُمْ بِما أَنْزَلَ اللَّهُ فَأُولئِکَ هُمُ الکافِرُونَ»؛[5] و آن‏ها که به احکامى که خدا نازل کرده حکم نمى‏کنند کافرند»

در روایاتى بسیاری از اهل بیت (ع) آمده است، که منکر ضرورى دین، کافر و مرتد است، چنان که امام صادق (ع) می­فرمایند: إن اللّه عزّوجلّ فرض فرائض موجبات على‏العباد فمن ترک فریضةً من الموجبات فلم یعمل بها و جحدها کان کافراً ...؛[6]خداوند متعال فرایضى را بر بندگان واجب کرده است. پس هرکس فریضه‏اى از آن چه را لازم شده ترک کند و به آن عمل نکند و آن را انکار نماید کافر است. از مجموع آیات و روایات استفاده مى‏شود که انکار ضروریات دین و احکام مسلّم الهى موجب کفر انکار کننده و خروج او از دایره مسلمانان مى‏گردد. در میان فقهاى اسلامى بحثی مطرح است که آیا انکار ضروریات دین خود سببى مستقل براى کفر و ارتداد است یا در صورتى موجب کفر است که به انکار اصل دین، بینجامد. صاحب عروه‏[7] و امام خمینى‏[8]در صورتى انکار ضرورى دین را موجب کفر مسلمان مى‏دانند که انکار آنان به انکار اصل دین بازگردد؛ اما گروهى از فقها از جمله صاحب جواهر معتقدند که ضرورى دین خود سببى مستقل براى کفر و ارتداد است[9].